Evropska unija i najmoćnije članice poput Francuske i Njemačke pokrenule su diplomatsku ofanzivu protiv vlasti u Republici Srpskoj. U dokumentu koji je procurio u javnost, a koji potiče iz diplomatskih krugova EU, predložene su dramatične mjere zbog, kako se navodi, „napada Republike Srpske na ustavni poredak Bosne i Hercegovine“.

Dokument je datiran na 12. maj ove godine, a izazvao je buru ne samo u Bosni i Hercegovini, već i u Srbiji, gdje je zbog njega održana hitna sjednica Savjeta za nacionalnu bezbjednost. Na toj sjednici, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić upoznao je prisutne sa detaljima ovog dokumenta, koji je izazvao duboku zabrinutost u političkim strukturama regiona.

KLJUČNE MJERE PREDLOŽENE U DOKUMENTU:
Obustava finansijske pomoći
Svi projekti koji direktno ili djelimično koriste institucije Republike Srpske, a koji se finansiraju iz Investicionog okvira za Zapadni Balkan, biće suspendovani. Takođe, predlaže se i prekid bilateralne finansijske pomoći, a EU će tražiti i od Svjetske banke i drugih finansijskih institucija da slijede isti pristup.

Uvođenje sankcija
Predloženo je uvođenje restriktivnih mjera prema pojedincima iz vlasti Republike Srpske, uključujući zabrane putovanja i zamrzavanje imovine. Ukoliko ne bude konsenzusa unutar EU, države članice pozivaju se da same uvedu nacionalne sankcije i koordinišu ih međusobno.

Zamrzavanje evropskih integracija
U dokumentu se jasno navodi da će svi dalji koraci BiH ka Evropskoj uniji biti uslovljeni potpunim povratkom Republike Srpske u ustavni okvir BiH. Naglašava se da su postupci vlasti Republike Srpske u direktnoj suprotnosti sa evropskim putem Bosne i Hercegovine.

Prekid komunikacije sa rukovodstvom Republike Srpske
Poziva se na obustavu kontakata sa Miloradom Dodikom, Radovanom Stevandićem i Radovanom Viškovićem, koji su označeni kao ključni protagonisti krize. Umjesto toga, predlaže se pojačan kontakt sa opozicijom i civilnim sektorom u Republici Srpskoj.

POZADINA KRIZE
Dokument detaljno navodi sve pravne i političke poteze koje je vlast u Republici Srpskoj preduzela nakon presude predsjedniku RS Miloradu Dodiku, uključujući usvajanje niza zakona koji derogiraju institucije BiH, kao i nacrt novog ustava entiteta. Sve to ocijenjeno je kao otvoreni napad na ustavni poredak BiH.

EU smatra da je došlo do ozbiljnog narušavanja mira, stabilnosti i teritorijalnog integriteta zemlje, i najavljuje da će djelovati odlučno, kako bi se spriječila eskalacija.

CILJ EVROPSKE UNIJE
Kao krajnji cilj navodi se „potpuni i nepovratni povratak Republike Srpske ustavnom poretku Bosne i Hercegovine“, uz istovremenu poruku da je EU i dalje otvorena za saradnju, ali samo ako vlasti RS prekinu sa dosadašnjom politikom i ponište sve neustavne zakone i akte.

Ovaj dokument, iako neformalan, predstavlja jasan signal da se međunarodna zajednica sprema na konkretne korake protiv aktuelne politike u Republici Srpskoj. Po svemu sudeći, predstoji period intenzivne diplomatske, finansijske i političke izolacije vlasti u Banjaluci – dok se istovremeno otvaraju vrata saradnje s opozicijom i civilnim društvom.

Ostaje da se vidi kakav će biti odgovor vlasti u Republici Srpskoj i hoće li ovaj pritisak iz Evrope dovesti do promjena ili dodatne destabilizacije ionako složene situacije u Bosni i Hercegovini.